Bursa Büyükşehir Belediyesi Kültür A.Ş. ve Uludağ Üniversitesi TÜDAM Araştırma Merkezi işbirliği ile düzenlenen İslam, Şehir ve Medeniyet Seminerleri’nin dokuzuncusu Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi İslam Tarihi ve Sanatları Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Nurullah Yazar’ın “İsfahan” konulu sunumuyla devam etti.

İsfahanlıların “İsfahan Nısf-ı Cihân ve Nakş-ı Cihân’dır (İsfahan Alemin Yarısı ve Alemin Süsüdür)” dediklerini belirterek sözlerine başlayan Sayın Yazar, konuşmasını şöyle devam ettirdi:

“İsfahan, tarih boyunca önemli olmuş, efsanelerle dolu bir fars şehridir. İslam tarihinin ilk dönemlerinde Hz. Ali taraftarlarının buraya yerleşmesiyle çok olumlu bir imaja sahip olmaz. Karmatîler gibi birçok batınî hareket de burada ortaya çıkmıştır. Nitekim, “Şeytan cennetten kovulunca İsfahan’a yerleşmiş”, “Deccal İsfahan’dadır” gibi rivayetler bu algıyı destekler niteliktedir. Diğer taraftan yine başka bir efsaneye göre Nemrut, civardaki bütün şehirlerden Hz. İbrahim için hazırladığı ateşe odun göndermelerini ister. Yalnızca İsfahan o ateşe odun vermez. Efsanelerin ortak yönü İsfahan’ın insanlık tarihi içinde belirleyici bir konumda olmasıdır.

Tuğrul Bey zamanında Türklerin yerleşmesiyle bir Selçuklu şehri olan İsfahan, Melikşah ile birlikte Türk İslam dünyasının en önemli merkezlerinden birisi haline gelmiştir. Nizamü’l-Mülk tarafından kurulan Nizamiye medreseleri ile İsfahan’ın önemi bir kat daha artmıştır. Etnik çeşitlilik, mezhep çeşitliliği ve çeşitli fırkaların bulunmasına rağmen İsfahan uzun yıllar iç savaşların pek fazla yaşanmadığı güvenli bir şehir olmuştur. Farabi ve İbn Sina bu şehirde yaşamışlar ve eserlerini burada kaleme almışlardır. Âl-i Said ve Hocendî ailesi gibi büyük ilim gelenekleri yetiştirmiş olan İsfahan’da, Safevîler döneminden itibaren Selçuklu eserlerinin önemini yitirdiğini ve Şii eserlerin öne çıkarıldığını görürüz.

Dünyanın çeşitli bölgelerinden gelen ürünler için Pazar konumunda olan İsfahan, yeryüzünün küçük bir aynası gibi olmuştur. Diğer taraftan bütün ilimlerden çok sayıda ilim adamının bulunması da şehri bir cihan şehri yapmaktadır. Bu nedenle İsfahan Nisf-ı Cihan ve İsfahan Nakş-ı Cihan denmiştir.”